Η Αξία της Ενσυναίσθησης στις Διαπροσωπικές Σχέσεις

Σύμφωνα με το Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης το συναίσθημα ορίζεται ως «οποιαδήποτε αναταραχή ή αναστάτωση του νου, αίσθημα, πόθος. Οποιαδήποτε σφοδρή ή εξημμένη ψυχική κατάσταση». Θυμός, θλίψη, φόβος και αγάπη είναι μερικά από τα βασικά συναισθήματα που βιώνουμε ανάμεσα στα εκατοντάδες άλλα συναισθήματα μας, που ίσως δεν είναι εύκολο να αποδοθούν με λέξεις.

Αναγνωρίζοντας λοιπόν, πόσο καθοριστικό ρόλο παίζουν τα συναισθήματα μας και ο τρόπος που τα αναγνωρίζουμε και τα βιώνουμε, στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας και τους άλλους, καθίσταται σημαντικό, ένα άλλο χαρακτηριολογικό μας γνώρισμα: η ενσυναισθητική ικανότητα. Πρόκειται για την ικανότητα μας να συναισθανόμαστε, να αντιλαμβανόμαστε και να κατανοούμε τον άλλο.

Συναισθηματική Νοημοσύνη και Ενσυναίσθηση

Ο Dr Daniel Goleman, καθηγητής του Harvard University και συγγραφέας του βιβλίου «Συναισθηματική Νοημοσύνη: Γιατί το EQ είναι πιο σημαντικό από το IQ;» αναφέρει ότι για κάθε αρμονική σχέση, η ρίζα της φροντίδας πηγάζει από τη συναισθηματική σύμπνοια, από την ικανότητα για ενσυναίσθηση. (σελ 158) Αν μπορέσουμε να αντιληφθούμε τον όρο «ενσυναίσθηση» ως μία μορφή κατανόησης, «κατανοώ» δεν σημαίνει απαραίτητα και «συμφωνώ». Είναι μία πράξη θετικής σκέψης και ενίσχυσης των ατομικών μας ικανοτήτων που μπορούν να μας οδηγήσουν στην αυτεπίγνωση και την αυτοπραγμάτωση.

«Η ενσυναίσθηση οικοδομείται πάνω στην αυτοεπίγνωση. Όσο περισσότερο ανοιχτοί είμαστε στις ίδιες μας τις συγκινήσεις, τόσο πιο ικανοί είμαστε στο να αντιλαμβανόμαστε τα συναισθήματα.» (Σελ 157)

Για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε λοιπόν την υποκειμενική εμπειρία του άλλου, πρέπει κατά ένα μεγάλο βαθμό να είμαστε σε θέση να αναγνωρίζουμε τα δικά μας συναισθήματα. Όταν χαόνομαι και κατακλύζομαι από τα δικά μου συναισθήματα είναι φυσικά επόμενο τα συναισθήματα των άλλων να μου περνούν απαρατήρητα.

Η ενσυναίσθηση είναι μία πράξη κατανόησης και αποδοχής. Αποδοχής του άλλου όπως είναι. Αναγνωρίζω τον πόνο του άλλου, και τον κάνω στοργικά δικό μου με σκοπό να τον ανακουφίσω, και μαζί να δημιουργήσουμε χώρο για να επεξεργαστεί το δύσκολο βίωμα του. Έτσι δίνω και στον εαυτό μου την ευκαιρία να λάβει τα κατάλληλα μηνύματα από τον δέκτη του, να τα επεξεργαστεί ορθά και να προβεί σε αντικειμενικές αποφάσεις – πράξεις.

Διαπροσωπικές Σχέσεις και Ενσυναίσθηση

Αποκτώντας – ενισχύοντας την ενσυναίσθηση μας μπορούμε να αντιμετωπίσουμε πιο δημιουργικά συνθήκες αλλαγής ή δυσκολίας που αντιμετωπίζει κάποιος στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον μας, είτε είναι ο σύντροφός μας, το παιδί μας ή κάποιος συνάδελφος.

Δρούμε πιο ώριμα και αξιοποιούμε την υπομονή και την αντοχή μας προς κοινό όφελος. Αποκτούμε μεγαλύτερο έλεγχο σε παρορμητικές αποφάσεις, καταστάσεις άγχους και μη διαχειρίσιμων ψυχολογικών μεταπτώσεων του άλλου που μπορεί να επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα και εμάς τους ίδιους.

Ενισχύοντας την ικανότητα μας να διαβάζουμε τα μη λεκτικά στοιχεία της επικοινωνίας όπως είναι ο τόνος της φωνής, η στάση του σώματος και πολλές φορές η σιωπή και πως αυτά επιδρούν σε εμάς, καταφέρνουμε να αντιληφθούμε τον δικό μας ψυχικό κόσμο και σε συνέχεια τον ψυχικό κόσμο του άλλου.

Όταν λοιπόν κάποιος φίλος, συνάδελφος ή ο σύντροφός σας, βρίσκεται απέναντι σας και σας εκφράζει κάτι δύσκολο, μπορεί στην αρχή η πρώτη σας σκέψη να είναι να λειτουργήσετε προστατευτικά και να εκφράσετε την αντίθεση σας.

Κάντε ένα βήμα πίσω και αντί να εκφράσετε πρώτα την αντίθεσή σας ή τη δική σας οπτική, προσπαθήστε να βάλετε τον εαυτό σας στη θέση του, να αναγνωρίσετε τα συναισθήματα του και τι μπορεί να του προκαλούν στη παρούσα συνθήκη.

Προσπαθήστε να ακολουθήσετε τη δική του λογική και να καταλάβετε τι μπορεί να τον οδηγεί σε αυτές τις σκέψεις. Για να επιτευχθεί αυτό χρειάζεται να κάνετε ένα βήμα πίσω, να δώσετε χώρο και χρόνο στον άλλο να νιώσει ασφαλής και να μπορέσει να εκφραστεί. Δώστε ειλικρινή προσοχή στη λεκτική και μη επικοινωνία του και δείξτε ευαισθησία στο βίωμα του.

Μέσα από τη διαδικασία της ενσυναίσθησης προσπαθούμε να αντιληφθούµε τι τοποθετεί τον άλλο στη συγκεκριμένη θέση, βιώνοντας τα δεδομένα συναισθήματα και έχοντας τις δεδομένες σκέψεις.

Η εφαρμογή της ενσυναίσθησης στις διαπροσωπικές μας σχέσεις μας µαθαίνει να αποδεχόµαστε το διαφορετικό. Μέσα από τη πράξη αυτή θα καταφέρουμε να αναπτύξουμε μία ευαίσθητη πλευρά µας που θα μας οδηγήσει σε νέες ανοιχτές και ειλικρινείς διαπροσωπικές εμπειρίες.

Πηγή:

Goleman D, (1955). Συναισθηματική Νοημοσύνη: Γιατί το EQ είναι πιο σημαντικό από το IQ; Εκδόσεις Πεδίο(2011).

Άρθρο για την Πύλη Ψυχολογίας psychology.gr